Jeśli zapoznałeś się już z naszym wprowadzeniem w tematykę kultury i klimatu bezpieczeństwa to wiesz, że bezpieczeństwo w miejscu pracy można poprawić między innymi dzięki znajomości postaw wobec bezpieczeństwa, jakie mają pracownicy. Jak podkreśla wielu psychologów, postawy jako jeden z najsilniejszych czynników psychicznych mają duży wpływ na zachowanie człowieka. Postawa wobec bezpieczeństwa pracy jest jednym z elementów kultury bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie i ma bezpośredni związek z bezpiecznym zachowaniem pracowników oraz sposobami wykonywania pracy. Dlatego na podstawie podejścia pracownika do szeroko rozumianego BHP w przedsiębiorstwie, można z dużym prawdopodobieństwem trafności ocenić, w jaki sposób będzie on zachowywał się podczas wykonywania swoich obowiązków w pracy. Jak dotąd przeprowadzono liczne badania, które wskazują na to, że posiadanie pozytywnych postaw wobec bezpieczeństwa redukuje ilość wypadków przy pracy.
Terminem postawy wobec bezpieczeństwa określane są względnie trwałe dyspozycje do postrzegania i oceniania zasad bezpieczeństwa, emocjonalnego reagowania na nie oraz do działania w sposób bezpieczny. Każda postawa określana jest jako suma trzech nierozerwalnych elementów, inaczej zwanych komponentami:
- emocjonalno-oceniający (afektywny) dotyczy uczuć wobec tego co jest przedmiotem postawy. To nic innego jak emocjonalne podejście do człowieka do przestrzegania zasad bhp.
- poznawczy postawy jest wiedza człowieka na temat tego, co jest przedmiotem postawy. Pracownik może pozyskiwać wiedzę na temat bezpieczeństwa w pracy podczas szkoleń lub z obserwacji zachowań innych pracowników w przedsiębiorstwie.
- behawioralny dotyczy zachowania wobec przedmiotu postawy. Posiadana wiedza i poglądy na temat bhp oraz przejawiane emocje wobec aspektu bezpieczeństwa będą wpływać na to jak pracownik zachowa się w miejscu pracy.
Możemy zatem przypuszczać, że pracownik, który zna zagrożenia mogące występować w jego miejscu pracy, który wie jak skutecznie korzystać ze środków ochrony osobistej, a do tego jest pozytywnie nastawiony do podejmowania działań profilaktycznych będzie pracował w sposób bezpieczny. Należy jednak przyglądać się nie tylko temu, jaką postawę wobec bezpieczeństwa ma pracownik (pozytywną czy negatywną), ale także temu, który z trzech wymienionych wyżej komponentów dominuje w postawie.
Każdy pracownik swoją prezentowaną postawą wobec bezpieczeństwa (czyli tym co mówi i jak się zachowuje) w pewien sposób wpływa na innych współpracowników. Jeśli ta postawa jest prawidłowa to można powiedzieć, że taki pracownik „świeci przykładem”, bo pokazuje, że działanie zgodnie z zasadami bhp przynosi korzyści. Zatem jakich zachowań możemy oczekiwać od pracownika, który ma pozytywną postawę wobec bezpieczeństwa? Przede wszystkim taki pracownik zachowuje się w sposób odpowiedzialny, co znaczy, że skupia się również na bezpieczeństwie współpracowników, a nie wyłącznie na swoim. Unika podejmowania niepotrzebnego ryzyka. Z czujnością podchodzi do potencjalnych zagrożeń, a jeśli je dostrzeże to nie lekceważy, ale reaguje lub zgłasza przełożonemu, aby przeciwdziałać. Z należytą dokładnością wykonuje zlecone zadania i obowiązki, pamiętając przy tym o obowiązujących zasadach bezpieczeństwa. Skupia się na wykonywanej pracy i nie ulega „rozpraszaczom”. Potrafi zorganizować i zaplanować swój dzień w pracy, umie zarządzać czasem. Ustala priorytety i najważniejsze zadania wykonuje na początku. Dzięki temu nie wykonuje wszystkiego na ostatnią chwilę, nie pracuje w pośpiechu. Wszystkie te zachowania pozwalają mu unikać urazów lub wypadków w pracy.
Kształtowanie postaw nie jest działaniem szybkim, gdyż jest to proces długotrwały, ale z całą pewnością wart zaangażowania i podjęcia wysiłku. Gdy okaże się, że postawy pracownika wobec bezpieczeństwa są niewłaściwe, można wdrażać takie rozwiązania i programy, które będą miały na celu zmianę tych negatywnych postaw i poprawę bezpieczeństwa pracy. Natomiast w przypadku, gdy mamy do czynienia z właściwymi postawami wobec bezpieczeństwa, warto rozpocząć działania, które będę te pozytywne postawy utrwalać.